Langdurig op reis met leerplichtige kinderen: zo doen wij het

In dit blog wil ik graag met jullie delen hoe het zover is gekomen dat wij met twee leerplichtige kinderen ieder jaar tot 8 maanden op reis zijn/ in het buitenland verblijven en hoe we dat organiseren. Dat we ondanks een strenge leerplicht toch langdurig op reis gaan met leerplichtige kinderen. Zou je graag voor langere tijd willen reizen en je kinderen meer van de wereld laten zien? Maar zijn ze leerplichtig of worden ze dat bijna? Dan is dit blog voor jou!

Cocles, Costa Rica (2018/2019)

Wij zijn Wonderlijk Werken begonnen in 2012 om zoveel mogelijk op onze eigen voorwaarden te werken en te leven. Dit bedrijf en onze andere bedrijven helpen ons om dat leven te kunnen leiden. Ook mét kinderen. Juíst met kinderen. Het ondernemen geeft ons veel vrijheid: eigen tijd indelen, niet hoeven werken als het niet uitkomt, geld verdienen ook als je niet aan het werk bent. Dit is voor ons (en vele andere ondernemers) de ideale situatie om kinderen in op te voeden. Lekker vrij en flexibel. Op je eigen voorwaarden. Waardoor we ook kunnen blijven reizen, als we willen. Veel mensen denken dat het met de strenge Nederlandse leerplicht onmogelijk is om langdurig te reizen met kinderen. ‘Als ze vijf jaar oud worden, is het wel voorbij hoor met die reizende levensstijl, dan moeten ze gewoon naar school‘. Om die reden besluiten sommige ouders van jonge kinderen om ‘nog even snel‘ een grote reis te maken voordat het oudste kindje vijf jaar wordt. Veel van deze families raken ‘besmet‘ met het reisvirus, zien hoe kinderen opbloeien onderweg en zoeken dan naar een manier om toch nog op reis te gaan en op hun eigen manier het onderwijs van hun kinderen in te vullen. En die manieren zijn er wel. In het volgende stukje lees je hoe wij aan de Nederlandse leerplicht voldoen en hoe dat ook voor jou zou kunnen werken.

Wat is leerplicht?
Leerplicht betekent in Nederland een schoolplicht. Deze wet houdt in dat ieder kind vanaf 5 jaar fysiek aanwezig moet zijn op een school. Kinderen zijn leerplichtig vanaf 5 jaar tot het behalen van een startkwalificatie of tot ze 18 jaar worden. Een startkwalificatie is een havo of vwo diploma of een mbo-diploma vanaf niveau 2. Kinderen vallen onder deze leerplicht zolang ze ingeschreven staan in het BRP van een gemeente (de Basis Registratie Personen). Er zijn een aantal artikelen in de wet die wat ruimte bieden om een vrijstelling van de leerplicht te krijgen en bijvoorbeeld thuisonderwijs te geven. Wij hebben besloten deze weg niet te bewandelen, juist omdat wij (en onze kinderen!) graag onderdeel willen zijn van een Nederlandse school, alleen dan iets anders ingericht. Op onze eigen voorwaarden zeg maar ;-). Als je helemaal niks met een Nederlandse school wilt, kun je jezelf en je kinderen uitschrijven uit de BRP en zelf de verantwoordelijkheid dragen voor het onderwijs. De leerplicht vervalt dan.

Hoe voldoen wij als reizend gezin aan de leerplicht?
Wij voldoen aan de Nederlandse leerplicht door onze kinderen naar een buitenlandse school te laten gaan en dit inschrijfbewijs te overhandigen aan de Nederlandse school. De kinderen volgen een aantal maanden per jaar onderwijs op school in Nederland en een aantal maanden per jaar onderwijs op een school in het buitenland. In goed overleg met de Nederlandse school nemen we beslissingen over het volgen van onderwijs aan de Nederlandse school. Hierbij staan de plannen van ons gezin centraal maar ook de fase van ontwikkeling van onze beide kinderen.

Haaksbergen (2022)

Welke rol speelt de Nederlandse school bij jullie reis beslissingen?
Onze oudste Isa wordt in november 2022 zeven jaar oud, heeft een jaar langer gekleuterd dan gebruikelijk is (dat wilden wij graag), heeft delen van groep 1 en 2 op de Nederlandse school doorlopen. Op buitenlandse scholen leerde ze Spaans en Engels spreken en vriendjes maken. Na de zomervakantie van 2022 gaat ze naar groep drie waar ze leert lezen en schrijven. In het Nederlands. In overleg met school namen we het besluit haar een goede basis te geven door haar het hele schooljaar groep drie in Nederland te laten volgen. En niet zoals andere jaren 3 maanden na de start van het schooljaar weer weg te gaan om dan 2 maanden voor het einde van het schooljaar weer terug te komen. Wij blijven dus tot de zomer van 2023 in Nederland! De school legde ons uit dat de taal waarin een kind leert lezen en schrijven, de primaire taal zal zijn van dat kindje. Een alternatief zou zijn om toch naar een buitenlandse school te gaan en het lezen en schrijven in het Spaans aan te leren. Dan wordt het Spaans haar primaire taal. Wij vinden een goede beheersing van haar moedertaal (Nederlands) heel belangrijk en dus volgen we het advies van de school om het hele schooljaar groep drie in Nederland te doorlopen en de basis in het Nederlands goed te leggen. Wij geloven dat met die goede basis in het Nederlands het Spaanse en Engelse lezen en schrijven gemakkelijk volgt. Dit voelt voor ons goed. Het is heel prettig om op de expertise van de school te leunen bij het maken van dit soort beslissingen. School en ouders zijn partners in het uitstippelen van de beste weg voor onze kinderen.

En dan? Na groep drie?
Wij hopen na de zomer van 2023 weer langdurig op reis te gaan. In die reismaanden willen we ons twee semesters lang bij een reizende micro school voegen. In Zuid Amerika. Dus een school die zelf reist. Tien gezinnen en een aantal leerkrachten. Telkens één semester (3 maanden) op één locatie. Na drie maanden verplaatsen alle gezinnen zich (onafhankelijk van elkaar) naar de volgende locatie. De gezinnen wonen ook niet samen, maar wel bij elkaar in de buurt.

San Miguel de Allende, Mexico (2022)

Er wordt dagelijks lesgegeven op een vaste leslocatie. In het Engels en in het Spaans. Er wordt ook óp locatie lesgegeven. Bij een vulkaan, bij een geiser, in het bos, op een rivier, op de markt, in een kerk, op een lokaal sportveld. Een machtige manier om te leren. Veel mensen vragen ons: ‘wat kost dat wel niet?!?‘ Ja, best wel wat. Om precies te zijn USD 1800 per semester per kind. Ongeveer EUR 600 per kind per maand. Wij realiseren ons dat dit echt niet voor iedereen weggelegd is financieel gezien. Maar je kunt er voor sparen als je dit echt wilt. Dat doen wij ook. De ervaring is onvergetelijk en onbetaalbaar voor de ontwikkeling van onze kinderen. Ze zijn maar één keer zeven en vijf jaar oud. Dit kunnen we niet over doen! Als Vesper in groep drie komt doen we dat waarschijnlijk nog een keer zo: het hele schooljaar in Nederland zodat hij ook die basis in het Nederlands goed legt. Dat zal na de zomervakantie van 2024 zijn.

Intrinsieke motivatie
Wij geloven dat we zelf verantwoordelijk zijn voor onze kinderen, in de breedste zin van het woord. Zelf nadenken wat het beste bij onze kinderen past. Hoe zij het beste tot hun recht komen. Dat geldt ook voor de manier waarop ze leren. Wij zijn pas relatief laat in het leven tot de ontdekking gekomen dat er een leven op ons lag te wachten dat veel beter bij ons paste dan het leven waar we voor waren opgeleid. Dat we keuzes hebben gemaakt door de schoolweg die we bewandeld hebben: al vroeg een vakkenpakket (13 jaar oud), al vroeg een studiekeuze (17 jaar oud), netjes afstuderen (24 jaar oud), bij een groot bedrijf aan de slag (25 jaar oud). Want zo hoort het. Zo doet iedereen het. Met een goed salaris een huis kopen (26 jaar oud), een mooie auto rijden, ieder jaar een paar keer op vakantie. Een grotere luxe en rijkdom is er niet denkbaar toch? Maar wat als we op ons 13e niet hadden hoeven kiezen? Wat als we tot ons 18e zo breed mogelijk kennis en ervaring op hadden kunnen doen? In een rijke omgeving hadden kunnen leren? Hadden we dan gaan studeren? Hadden we dan gaan reizen? Hoe hadden we dan ontwikkelt en waar hadden we dan nu gestaan?

Puerto Viejo de Talamanca, Costa Rica (2020)

Het is niet te zeggen, want we moesten wel kiezen. We volgden het pad dat voor ons uitgestippeld was. We voelden ons opgesloten in het werkende leven dat daarop volgde, het kostte ons veel vrijheid. Want als we niet werkten, kwam er geen geld binnen om de lasten van dat luxe en rijke leven te betalen. Ons werk bond ons op een geografische plek, terwijl we zo naar die vrijheid van reizen snakten. We leefden dus om te werken en dat begon te wringen. Ook wisten we niet goed wat dan wel, hoe dan wel.We hadden nooit echt stilgestaan bij leven vanuit een intrinsieke motivatie en daarvandaan keuzes te maken. Vanuit wat ons als persoon interesseert, blij maakt, waar we een bijdrage aan willen leveren. Pas toen we dertig jaar oud waren, maakten we een keuze om die intrinsieke motivatie te gaan ontrafelen. Op reis. Want wat willen we eigenlijk? Allereerst voor onszelf en later geldt dat ook voor onze kinderen. Wat willen zij? En hoe leren ze daarachter te komen?

San Miguel de Allende, Mexico (2022)

Intrinsiek ontwikkelen
We begonnen met de vraag: waar hebben wij zelf veel aan gehad in ons leven? We hadden dus zelf slechts mondjesmaat ruimte gegeven aan intrinsieke motivatie in de eerste dertig jaar van ons leven. Het beperkte zich tot de sporten die we kozen in onze vrije tijd (paardrijden en atletiek). Het kennen van je eigen intrinsieke motivatie werd een belangrijk uitgangspunt om het ontwikkelingsplan aan op te hangen. We wilden dus graag dat onze kinderen hun interesses kunnen volgen en voorkomen dat er een vaste leerweg werd opgelegd op school (hoe goed bedoeld ook). Ieder kind is anders, ieder kind heeft een andere leerstijl, een ander leertempo, andere interesses. Hoe haal je met een vaste leerweg, waar weinig ingespeeld wordt op interesses en bestaande vaardigheden van het kind, het beste uit dat kind? Wat krijg je dan? In het minst erge geval gaan kinderen zich aanpassen naar de leerweg en doen ze wat hen gezegd wordt, In het ergste geval leidt het tot frustratie, boosheid, niet naar school willen, gepest worden omdat het kind ‘anders’ is, tot zelfs uitvallen en thuiszitten. Dat wilden we dus graag anders doen. Afwisselen met periodes van reizen bijvoorbeeld waar die intrinsieke motivatie alle ruimte krijgt.

Hoe willen we dat onze kinderen zich ontwikkelen?
Antwoord geven op die vraag is onze verantwoordelijkheid als ouders. Niet leunen op een school of op een landelijke leerlijn. Hoe willen WIJ dat onze kinderen zich ontwikkelen? Welke gedragingen, vaardigheden en eigenschappen vinden we belangrijk en zijn belangrijk (geweest) in het leven van papa en mama? Wat kunnen en willen we voorleven? Die zaken willen we ze tenminste meegeven. Door te reizen, door in het buitenland naar school te gaan en talen te leren, door in Nederland naar school te gaan, door zelf veel met ze te ondernemen. Door ze met veel verschillende dingen in aanraking te brengen. Een kind kan tenslotte niet iets leuk vinden dat hij of zij nog nooit heeft gezien of gedaan. Nog zo’n verantwoordelijkheid van ouders: zorg voor een rijke ontwikkelomgeving.

Jacó, Costa Rica (2017)

Welke gedragingen, vaardigheden en eigenschappen vinden wij belangrijk?
Allereerst het besef dat je aan je gewoonten kunt werken. Dat dat gedeelte van je leven maakbaar is. Beseffen dat je gewoonten bijdragen aan wie jij bent of wilt worden. Die gewoonten voorleven. Laten zien aan je kinderen wat belangrijk voor je is en dat voorleven. Een eigenschap die ons veel heeft gebracht is ‘sociaal vaardig zijn‘. Dat we makkelijk contact maken met mensen, interesse kunnen tonen in een ander, dat we een gesprek durven aangaan, kunnen luisteren, kunnen meeleven en meedenken. Het zorgt dat je op iedere plek in de wereld kan landen en contact kan leggen. Het beheersen van vreemde talen speelt hier ook een grote rol in. Nog een belangrijke eigenschap vonden wij ‘doorzettingsvermogen‘. Niet meteen ermee stoppen als het niet lukt. Als het faalt, gewoon nog een keer proberen. Doorzettingsvermogen heeft mij, Diana, via de mavo, havo, HBO uiteindelijk een universitaire master opgeleverd. Doorzettingsvermogen zorgde er bij Steven voor dat hij geselecteerd werd voor het Nederlands team op de 400m atletiek en tweede van Nederland werd op die afstand. Dat hij toch ging trainen als het pijpenstelen regende of snotverkouden was. Met doorzettingsvermogen maakten we samen van Wonderlijk Werken een goedlopend, remote bedrijf dat zich richt op een echte niche. ‘Vindingrijk zijn‘. Naar oplossingen zoeken om je doel te bereiken of een ander helpen zijn of haar doel te bereiken. Dat heeft ons ook veel gebracht. Om vindingrijk te kunnen zijn, moet je verbanden tussen dingen kunnen zien en je dus met enige regelmaat afvragen waarom dingen zijn zoals ze zijn. We besloten onze kinderen van kleins af aan uit te leggen waarom dingen zijn zoals ze zijn, uit te leggen waarom iets ‘moet’. Keuzes kunnen maken die bij je passen. En begrijpen dat die keuzes consequenties hebben. Ondernemendheid. Nieuwsgierig zijn, open staan voor, vragen stellen, dingen uitproberen, ontdekken of iets werkt of niet, in mogelijkheden denken, in oplossingen denken, iets voor een ander willen betekenen en dan een oplossing aanbieden, proactief zijn. Dit is zomaar een greep van de dingen waar we aandacht aan besteden in ons gezin. We proberen ons er bewust van te zijn dat deze gedragingen en daarna vaardigheden aan te leren en te stimuleren zijn. Daarom is het belangrijk hierover na te denken voordat je keuzes maakt qua reisbestemming en school.

Er is op internet al veel geschreven over langdurig op reis met leerplichtige kinderen. Wil je hier nog meer over weten dan raad ik van harte de Facebook groep Travelicious Families aan. Hier vind je ervaringen van reizende gezinnen met leerplichtige kinderen die kort, lang of soms voor altijd op reis gaan. Je kunt ook eens een kijkje nemen op ons reisblog waar ik eerder al schreef over ‘Worldschooling‘ en hoe wij reizen, tweetaligheid en ontwikkelen combineren.

DIGITAL NOMAD EXPLAINER

Graag inspireren we je met onze opgedane inzichten en kennis van 10 jaar reizen en ondernemen!

Zoek je naar een manier om onderweg geld te verdienen? Download dan onze gratis explainer waarin we vormen van reizen en ondernemen voor je verzamelden. Je leest er verhalen van mensen die met zo'n vorm geld verdienen onderweg. 

Met bewuste en ondernemende groet,

Steven en Diana:)

Diana Vermeij
diana.vermeij@gmail.com

Diana realiseerde zich tijdens haar corporate baan dat ze wel heel veel tijd en energie inruilde voor (veel) geld en dat dat haar niet echt gelukkiger maakte. Ze nam ontslag en begon voor zichzelf. Samen met Steven vertrok ze in 2011 uit Nederland en ze werkt nu vanuit Centraal Amerika als lifestyle coach en website ontwikkelaar.