04 nov Voor onbepaalde tijd op reis met je gezin: je kinderen tweetalig opvoeden
Dat je midden in de nacht uit de kinderslaapkamer hoort: ‘papaaaaaa, ik wil leche!!!!’ geeft een ultiem geluksgevoel. Wakker geworden van de schreeuw, kijken wij elkaar aan: ‘wát zegt ze?!‘ Om er dan naartoe te lopen en te horen dat ze echt ‘leche‘ zegt en geen melk. We delen eigenlijk weinig over de minder voor de hand liggende effecten van leven en werken op je eigen voorwaarden. Je kinderen tweetalig opvoeden is daar een voorbeeld van. Dit blog gaat erover hoe het is om je kinderen, naast hun moedertaal, een vreemde taal mee te kunnen geven en hoe die wens onze eigen levens- en reisplannen en daarmee samenhangende keuzes beïnvloedt. Dit is een verhaal over de wondere wereld van tweetaligheid en het leren van een vreemde taal.
Als dit geen onderwerp voor jou is, helemaal goed. We schreven recent een aantal blogs met andere thema’s, ook allebei samenhangend met lifestyle design en werken op je eigen voorwaarden. Misschien zijn de blogs ‘wonen waar anderen op vakantie gaan’en ‘de hoogste tijd om zomer- én wintertijd af te schaffen’ iets voor jou? Wil je eerst meer weten over tweetalig opvoeden op reis? Lees dan zeker verder!
Een kind van bijna drie. Het is een magische leeftijd. Magisch omdat ze eindelijk goed beginnen te praten, je kunt een gesprek met ze voeren en ze stellen ineens mooie vragen. Net als je denkt dat ze begrijpt wat je zegt, hoor je je dochter zeggen: ‘pap, zullen we zo naar de raket gaan?’, waarna ze wijst naar de wolken boven haar hoofd. De leeftijd van drie is magisch omdat de fantasiewereld van een peuter zich begint te ontwikkelen. Dat je peuter met de afstandsbediening van de airco aan haar hoofd loopt alsof het een telefoon was en zegt: ‘Hola?’ ‘Bram no está’, adióóós’. Het beginnetje van tweetaligheid. Dat het kletsen, vertellen, voorlezen, vragen in het Spaans van de afgelopen jaren plus haar tijd op de Mexicaanse en Spaanse kinderopvang, dus toch ergens is opgeslagen in haar geest.
Als je kiest voor tweetaligheid, doe je dit niet voor een paar maanden. Het heeft geen zin om het eerst een jaar wel aan te bieden en daarna een paar jaar niet meer. Dan verliest het kind alle opgebouwde taalverwerving weer, zo blijkt uit onderzoek. Dit wisten we al voordat Isa geboren werd en daar hebben we uitgebreid over gesproken en besloten dat Spaans zó belangrijk is dat we ervoor gaan. Je kunt niet in een land als Mexico geboren zijn en dan de taal niet spreken. Althans dat vinden wij. Het is wat dat betreft echt een bewuste keuze om onze kinderen een taal bij te brengen die geen van ons ouders als moedertaal heeft. Een magisch voordeel van op jonge leeftijd meerdere talen leren, is dat hersenen zich op een andere manier ontwikkelen. Voor ons nóg een reden om gewoon voor die tweetaligheid te gaan.
Invloed op onze keuzes
De keuzes om onze kinderen een tweede taal mee te geven, gaat de komende jaren een grote invloed hebben op hoe ons leven eruit ziet: de landen en bestemmingen die we kiezen om naartoe te reizen en te verblijven, hoe we onze tijd besteden en de routines en gewoonte in onze dagen. De Spaanse taal gaat een vast onderdeel zijn van hun leven en dus ook van dat van ons. Vooral de eerste vijf jaar zijn cruciaal in het verwerven van een tweede (en zelfs derde) taal. Hoe meer we ze onder kunnen dompelen in de Spaanse taal, hoe beter het is en hoe meer de taal zich verankert in het brein.
Er is nog een element dat meespeelt en dat is het hebben van tijd of liever gezegd tijd maken. Als je een kind een tweede taal wilt meegeven, zul je zelf moeten investeren in het bijhouden van de taal (als het niet je moedertaal is zoals bij ons) en het dagelijks spreken van taal. We hebben besloten niet te werken als de kinderen wakker zijn (dat is nog steeds zo, ook met twee kinderen) om zoveel mogelijk tijd met hen te kunnen besteden. Daardoor worden de dagroutines anders, de taalverwerving is een vast onderdeel geworden van hoe onze dagen eruit zien. Dat is natuurlijk altijd zo, want als ouder wil je dat je kind leert praten. Meestal in je eigen moedertaal. Bij ons komt daar dus nog een tweede taal bij en wij geloven dat het cruciaal is om daar tijd voor te hebben en te maken. Boekjes voorlezen, liedjes zingen, filmpjes kijken, wandelen en benoemen wat je ziet, benoemen wat je aan het doen bent en vooral veel met hen te praten in het Spaans.
Je hoeft het niet alleen te doen
Spaans is voor ons als ouders een pas op de volwassen leeftijd aangeleerde taal. Geen van ons beiden is vloeiend in de beheersing van het Spaans. Ik zou zeggen dat we op zo’n 70% zitten met misschien een uitschieter naar boven in de gesproken taal. Als je dan voor tweetalig opvoeden kiest, is het belangrijk om een taal goed over te dragen, met zo min mogelijk fouten, verbasteringen, vertalingen vanuit het Nederlands. We realiseerden ons al snel dat we hulp nodig zouden hebben van mensen die Spaans wel als moedertaal hebben.
Toen onze dochter twee jaar oud werd, ging ze voor het eerst naar een opvang terwijl we in Playa del Carmen, Mexico verbleven. Op deze opvang wordt uitsluiten Spaans gesproken werd. En dat had een bijzonder en interessant effect op haar wat we nu, ruim een jaar later beter kunnen thuisbrengen. Isa heeft veel energie, kletst veel, klimt overal op en is altijd bezig. De blonde tornado noemen we haar ook wel eens gekscherend. Rustig een kleurplaat inkleuren, nee dat zou je haar (nog) niet snel zien doen. Van die energieke Isa bleef niks over zodra ze de kinderopvang binnenstapte. Meer Tropische Storm Isa dan Tornado Isa. Ze werd rustiger, stiller, observerend, luisterend. Ze leerde instructies op te volgen in het Spaans. Zo goed dat ze beter naar ons luisterde in het Spaans dan in het Nederlands. Dat zegt, denken wij zelf, vooral iets over de opvoedkunde van degene die de vragen stelt en niet zozeer aan de gebruikte taal haha! Maar goed, haar tijd op de Mexicaanse kinderopvang duurde zes maanden en op dat moment was Spaans haar voorkeurstaal.
Na deze periode vertrokken we voor zes maanden naar Nederland en draaide de voorkeurstaal naar Nederlands. Ze hoorde in die maanden slechts het Spaans dat ik, haar moeder, met haar sprak. We realiseerden ons dat we op iedere plek waar we neer zouden strijken, hulp konden en moesten inschakelen voor de verwerving van de Spaanse taal. Het vinden van zo’n plek is nu, anno 2018, hét belangrijkste criteria om een bestemming te kiezen. ‘Zit er iets waar ze Spaans kunnen praten en leren, en dat idealiter ook nog een prettige didactische methode volgt waar vrij spel, leren door ervaren en buiten zijn aandacht krijgt?’ We hebben een heel lijstje met landen, peuterspeelzalen, kindercentra en zelfs al basisscholen die aan die criteria voldoen zodat we ook uitvoering kunnen geven aan die voorwaarde van tweetaligheid. Een heel belangrijk onderdeel van ons levensontwerp dus!
Flexibel brein, sterkere communicatieve vaardigheden
Wat bij ons echt de doorslag gaf om onszelf de komende jaren te plooien naar het aanleren van twee talen bij onze kinderen is het effect dat tweetaligheid heeft op het brein. Onderzoek aan de universiteit van Washington laat zien dat als baby’s opgroeien in een tweetalige omgeving hun brein tot een jaar na hun geboorte gevoelig voor vreemde woorden blijft. De hersenen van baby’s die slechts met één taal worden geconfronteerd, reageren na tien maanden nauwelijks nog op klanken en woorden uit andere talen. “Het tweetalige brein is fascinerend, omdat het menselijke vermogen om flexibel te denken er in wordt weerspiegeld”, verklaart hoofdonderzoekster Patricia Kuhl. “Tweetalige baby’s leren al heel snel dat objecten en gebeurtenissen twee namen hebben. Ze kunnen heel makkelijk switchen tussen deze verschillende etiketten. Dat is een zeer goede oefening voor hun brein”, aldus Kuhl.
Een Brits onderzoek uit 2015 liet zien dat mensen die in de jonge kinderjaren twee talen hebben geleerd, op twee manieren tegen de wereld aan kijken. “Dat komt doordat ze een situatie in de ene taal met compleet andere woorden en zinsbouw omschrijven, dan in de andere taal. Ze zijn beter in staat om hun wereldbeeld te relativeren” zegt hoofdonderzoeker van de studie ‘Two languages, two minds’. Daarnaast heeft het spreken van meerdere talen een positief effect op het vermogen om nieuwe dingen te leren. Je kunt als meertalige gemiddeld beter complexe denktaken creatief oplossen en hebt sterkere communicatieve vaardigheden. Bovendien zijn er aanwijzingen dat meertaligen op latere leeftijd minder last hebben van geheugenverlies. Een hele berg voordelen dus om een kind op jonge leeftijd kennis te laten maken met twee of zelfs meerdere talen.
En de kindjes zelf?
Vesper is nu elf maanden en zegt ‘papa, mama, opa en ‘hammmm‘ net voor hij een hapje eten krijgt: het eerste beginnetje van praten. Isa was al relatief vroeg vaardig met taal, vinden wij zelf. We zochten laatst een filmpje van haar op waarin ze twee jaar oud is en woorden kan nazeggen die we haar vragen te herhalen, filmpjes waarin we haar een simpele vraag kunnen stellen waarop ze een antwoord geeft. Ook in het Spaans. “Dile gracias” (zeg maar dank je wel tegen hem). “Graciaaaaaas” (dankjeweeeeeeeel).
Inmiddels is Isa bijna drie en gaat ze naar een kinderopvang in Spanje. Ook hier weer het bekende patroon: zodra ze binnenstapt wordt ze stiller, rustiger, praat ze niet en observeert ze veel. Het verschil is dat ze nu in een fase zit dat ze zélf gaat praten. En dus ook in het Spaans. Na een week zegt ze uit zichzelf het eerste nieuwe woordje Spaans: ‘mi muñeca‘ (mijn popje) tegen haar broertje. Goed kans dat dat tegen haar wordt gezegd op de opvang, want ze gebruikt de vrouwelijke uitgang van het woord. Nazeggen is de eerste fase in het zelf gaan praten van een taal en dat hoeft niet correct te zijn. Sterker nog, dat is vaak grammaticaal niet correct. Na twee weken op de Spaanse kinderopvang, zong ze zelf, zonder hulp haar eerste Spaanstalige kinderliedje: la lechuza hace shhhh. Isa wordt dus wel stiller in een omgeving van haar tweede taal, maar ze begint al wel met praten in die taal. En dat werd bekroond met een nachtelijk roepen om melk, deels in het Spaans. Met een glimlach om de lippen ging papa haar met liefde een bekertje ‘leche‘ brengen.
Hoe gaat het verder in de praktijk?
In de praktijk betekent het dat we na deze etappe op Tenerife, weer voor een Spaanstalige omgeving kiezen. We vertrekken in januari 2019 naar Costa Rica, naar Puerto Viejo de Talamanca om precies te zijn aan de Caribische kust. Daar hebben we een ‘school’ gevonden waar kinderen tot hun zesde jaar naartoe kunnen en waar zowel Isa als haar broertje Vesper naartoe zullen gaan. Ze horen veel Spaans, er zijn veel buitenactiviteiten in de jungle en op het strand, een buitenruimte wat wel iets wegheeft van een apenkooi: klimmen en klauteren en vol houten speelmateriaal. Ze kweken zelf eigen fruitplantjes, plukken het eten en mogen meehelpen in de keuken. Ze knutselen, net als andere kindjes elders op de wereld, werkjes in elkaar. Een heerlijke plek denken wij om een maand of vijf onder te dompelen in het Spaans. In het najaar houden we onze ogen alweer open voor de volgende bestemming, dit keer in Zuid Amerika.
Heb je helemaal tot hier gelezen? Dan heb je vast interesse in tweetaligheid of voed je zelf een kind meertalig op. We zijn heel benieuwd naar ervaringen van andere ouders die bewust meertalig opvoeden en we horen graag hoe jullie dat doen! Vind je dit een interessant thema? Kijk dan ook eens op onze andere website The Wide Open Road.
Mail ons ondertussen dus gerust met je eigen ervaring, tips of ideeën!
DIGITAL NOMAD EXPLAINER
Graag inspireren we je met onze opgedane inzichten en kennis van 10 jaar reizen en ondernemen!
Zoek je naar een manier om onderweg geld te verdienen? Download dan onze gratis explainer waarin we vormen van reizen en ondernemen voor je verzamelden. Je leest er verhalen van mensen die met zo'n vorm geld verdienen onderweg.
Met bewuste en ondernemende groet,
Steven en Diana:)
